Według danych historycznych, już w 1641 r. istniał w Wolsztynie 1-izbowy szpitalik przy kościele św. Ducha, położony między obecnymi ulicami Poznańską i Strzelecką, natomiast w 1846 r. - przy ul. Biała Góra (dzisiaj noszącej imię dr Roberta Kocha, odkrywcy prątka gruźlicy i laureata Nagrody Nobla, który mieszkał i pracował jako lekarz powiatowy w Wolsztynie w latach 1872-1880) - powstał szpital katolicki pod nazwą "Dom pod Samarytaninem".
W 1907 r. oddano do użytku budynek nowego, 60-łóżkowego szpitala, zlokalizowanego między obecnymi ulicami Wschowską i Strzelecką, ufundowanego dla potrzeb mieszkańców powiatu babimojskiego (w którym w owym czasie znajdował się Wolsztyn) przez Goldsmitha-Rostchilda, właściciela dóbr rycerskich - Wroniawy. Do 1918 r. szpital był pod administracją niemiecką, a od 1919 r. przeszedł pod administrację polską i stanowił własność Powiatowego Związku Samorządowego w Wolsztynie. Budynek ten, częściowo przebudowany w latach 30-tych, służy pacjentom do dzisiaj.
Po zaprzestaniu działań wojennych w 1945 r., szpital w Wolsztynie natychmiast wznowił działalność jako placówka o zasięgu powiatowym, świadcząc usługi w zakresie chirurgii, ginekologii i położnictwa, pediatrii, chorób wewnętrznych i chorób zakaźnych. W 1950 r. udało się przebudować istniejący oddział chirurgiczny, organizując nową salę operacyjną. W 1958 r. wolsztyńskiemu szpitalowi, który liczył wówczas 151 łóżek nadano im. dr R. Kocha. W latach 60-tych postawiono nowy pawilon przeciwgruźliczy, który w 1971 r. rozbudowano (dobudowano dwa piętra), a następnie przekształcono w oddział wewnętrzny. W 1975 r. ruszyła budowa południowego skrzydła szpitala z przeznaczeniem na oddziały: ginekologiczny, położniczy, noworodkowy i chirurgiczny, w którym przewidziano miejsce dla laboratorium analitycznego, zaplecza kuchennego oraz magazynów (w piwnicach). Budowę ukończono w 1979 r. i w takich zasobach szpital działa do chwili obecnej.
W okresie powojennym na terenie ówczesnego powiatu wolsztyńskiego funkcjonowały - poza szpitalem - placówki lecznictwa otwartego: przychodnie miejskie w Wolsztynie i Rakoniewicach oraz ośrodki wiejskie Jabłonna (wraz z izbą porodową), Przemęt, Świętno, Mochy, Rostarzewo i Chobienice. 1 lipca 1972 r. - na zasadach eksperymentu, w ramach planowanej integracji lecznictwa zamkniętego i otwartego -powołano Zespół Opieki Zdrowotnej w Wolsztynie, obejmujący swym zasięgiem cały powiat wolsztyński, który w przedstawionej strukturze działał do 30 czerwca 1975 r.
Od 1 lipca 1975 r., czyli od momentu wprowadzenia nowego podziału administracyjnego kraju, Zespół Opieki Zdrowotnej w Wolsztynie swym zasięgiem terytorialnym obejmował miasto i gminę Wolsztyn, miasto i gminę Zbąszyń oraz gminę Siedlec, które weszły w skład woj. zielonogórskiego. ZOZ utrzymywał w ramach lecznictwa zamkniętego Szpital im. dr Roberta Kocha w Wolsztynie, a w ramach lecznictwa otwartego: dwie przychodnie rejonowo-specjalistyczne - w Wolsztynie i w Zbąszyniu, Gminny Ośrodek Zdrowia w Siedlcu oraz trzy wiejskie ośrodki zdrowia - w Świętnie (wraz z punktem felczerskim w Obrze), Belęcinie i Kopanicy, a także Stację Pogotowia Ratunkowego w Wolsztynie. Ponadto w skład ZOZ weszły wówczas trzy przychodnie przemysłowe: międzyzakładowa w Wolsztynie (dla pracowników fabryki mebli i fabryki okuć "Wolmet") oraz dwie zakładowe - w Zbąszyniu (przy zakładzie "Romeo'') i w Powodowie (przy zakładzie "Prefbet").
W połowie 1981 r., realizując postulaty samorządu gminy Przemęt w woj. leszczyńskim, podpisane zostało porozumienie między lekarzami wojewódzkimi w Lesznie i Zielonej Górze, na mocy którego od 1 lipca tegoż roku ZOZ w Wolsztynie przejął od ZOZ w Kościanie opiekę profilaktyczno-leczniczą nad mieszkańcami wsi Mochy, Solec, Solec Nowy i Nowa Wieś. Jednocześnie ZOZ ten przejął pod względem organizacyjnym (wraz z majątkiem nieruchomym, ruchomym oraz personelem) Wiejski Ośrodek Zdrowia w Mochach. Z kolei od 1 stycznia 1994 r., na mocy porozumienia pomiędzy wojewodą zielonogórskim i zarządem gminy Siedlec, z ZOZ Wolsztyn wyodrębniły się placówki lecznictwa otwartego funkcjonujące na terenie wspomnianej gminy (Gminny Ośrodek Zdrowia w Siedlcu oraz wiejskie ośrodki w Belęcinie i Kopanicy). Od tej pory nowo powstały ZOZ Siedlec zapewnia mieszkańcom tej gminy usługi z zakresu podstawowej opieki medycznej, natomiast pozostałe świadczenia (specjalistyczne oraz stacjonarne) nadal wykonuje dla nich - na dotychczasowych zasadach - wolsztyński ZOZ. Ponadto z dniem 1 października 1996 r. rozwiązano przychodnie przyzakładowe w Wolsztynie i Zbąszyniu, natomiast placówka w Powodowie została wyłączona ze struktury ZOZ.
Status prawny
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Wolsztynie zwany dalej Zakładem jest odrębną jednostką organizacyjną utworzoną przez Powiat Wolsztyński, który jest dla niego Organem Założycielskim i jest prowadzony w formie zakładu samodzielnego.
Zakład uzyskał osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru publicznych zakładów opieki zdrowotnej przez Sekcję Spraw Rejestrowych Sądu Rejonowego w Zielonej Górze w dniu 16.12.1998 r. pod numerem PZOZ-18. (obecnie: w Sądzie Rejonowym w Poznaniu XXI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego dokonano wpisu do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji, publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Numer poz. rej. 0000033810. Data dokonania wpisu: 22.08.2001 r.)
Zakład działa na podstawie:
- Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654 ze zm.),
- Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- Innych przepisów dotyczących samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
- Statutu,
- Regulaminu organizacyjnego.